Mooi dat Campus Gouda verschillende living labs gaat krijgen. Maar leg maar eens aan buitenstaanders uit wat die labs nou eigenlijk inhouden. Een laboratorium, herhaalde iemand me laatst met een wat nadenkende blik. Ik zag zijn gedachten afdwalen naar een ruimte waar mensen in witte jassen met potjes, buisjes en centrifuges in nieuwe vaccins ontwikkelden, de oorzaak van ziektes achterhaalden, de DNA-sporen analyseerden op een op een handschoen die een dader van een diefstal in de haast van zijn vlucht had achtergelaten.
Wat is een living lab?
3 november 2022
In de living labs van Campus Gouda worden geen nieuwe medicijnen ontwikkeld. En nee, er zijn ook geen dames en heren in witte jassen aan het werk. Buisjes en potjes zul je er ook niet vinden. En dieven worden er evenmin getraceerd. Maar in zekere zin lijken die living labs in Gouda toch op die traditionele laboratoria, waar nieuwe ontdekkingen worden gedaan en nieuwe kennis en vaardigheden worden opgedaan.
Ook in de living labs in Gouda wordt onderzoek gedaan. Niet door laboranten. Maar door studenten van het mbo, hbo en de universiteit. Door medewerkers van zorginstellingen en bedrijven. Door inwoners van de steden en dorpen in de regio Midden Holland. Dat onderzoek gaat altijd over maatschappelijke problemen waar een praktische oplossing voor moet worden gevonden. Denk aan het hoge grondwaterpeil in Gouda. Of de noodzaak om technologie in de zorg in te zetten om het enorme personeelstekort in de zorg op te lossen. Of denk aan de grote eenzaamheid in de samenleving. Een verbetering in het productieproces van de echte Goudse kaas.
Die onderzoeken in living labs beginnen altijd met een vraag van een zorginstelling, bedrijf, de gemeente, een groep inwoners van de stad. Zo onderzoeken studenten van mboRijnland voor het bedrijf Ortho-Innovatief hoe je een aangepast mobiel toilet kunt maken voor mensen met een ernstige lichamelijke beperking. Daarmee kun je hun zelfstandigheid vergroten. Ze hoeven dan niemand meer om hulp te vragen. Hun onderzoek naar zo’n mobiel toilet begint met vragen. Om welke beperkingen gaat het? Wat is er allemaal ontwikkeld? Welke behoefte hebben de gebruikers? Waar moet het toilet aan voldoen? Op basis daarvan gaan ze prototype ontwikkelen en testen bij gebruikers. Een explore lab heet dit.
Er bestaat ook experience labs. Daar kun je nieuwe technologie, nieuwe manieren van werken en denken ervaren. Op dit moment wordt er bij verpleeghuis De Rietkraag een experience lab zorgtechnologie ontwikkeld. Straks kunnen studenten, mantelzorgers en zorgmedewerkers er nieuwe zorgtechnologie ervaren. Niet door te kijken. Maar door de technologie te proberen. Er even mee te werken. Er met andere over te praten. Op welke manier kan deze technologie het welzijn en de zorg van cliënten verbeteren? Hoe kan de technologie het werk van zorgmedewerkers efficiënter maken? Door dit experience lab kun je zorgmedewerkers stimuleren meer zorgtechnologie te gebruiken. Wellicht kan dat bijdragen aan het verminderen van het enorme personeelstekort in de zorg. En je kunt studenten van mbo en hbo beter voorbereiden op hun toekomstige werk.
Er zijn ook skills labs, waarin medewerkers en studenten nieuwe vaardigheden kunnen leren. Verpleegkundige vaardigheden bijvoorbeeld. Nou hoor ik je bijna denken: maar dat kun je toch ook gewoon op school leren? Dat kan, inderdaad. Maar de werkelijkheid is wat anders dan een schoollokaal. Een skills lab bevindt zich daarom vaak buiten de school. In een verpleeghuis. Of ziekenhuis. Een omgeving waar de samenleving of de beroepspraktijk in alles voelbaar is. En studenten krijgen de ruimte om te oefenen, fouten te maken en te leren.
Tenslotte heb je ook de research labs. Ik denk aan het RoboHouse van de TU Delft, waar studenten robotica voor bedrijven ontwikkelen. Drones die pakjes oppakken uit magazijnkasten, dat soort zaken. Voor dat onderzoek is een heus magazijn nagebouwd, inclusief dozen en eindeloos veel pakjes. De studenten doen veel onderzoek, op IT-gebied, industrial design, werktuigbouwkunde. Bij zorginstelling Peter van Foreest in Delft werken studenten van mbo, hbo en wo zelfs samen aan de ontwikkeling van nieuwe zorgtechnologie. In onderzoekgroepjes gaan ze aan de slag. Het is ongelofelijk hoeveel de verschillende soorten studenten en zorgmedewerkers van elkaar leren. In werkwijze, in de vragen die ze stellen, in de manier van denken. Dat alleen al is een enorme meerwaarde van de living labs.
Maar hoe zit het dan met levende (living) van die labs? Zijn er dan ook dode labs, vroeg iemand me laatst grappend. Nee, die bestaan niet. De labs leven omdat ze geen vaste plek of vast onderzoeksobject hebben. Ze leven omdat nooit dezelfde mensen onderzoek doen. Het zijn altijd weer andere studenten, docenten en werknemers en inwoners die zich over een bepaald vraagstuk buigen. Ze leven omdat de onderzoeksvragen altijd anders zijn en uit de samenleving komen. Ze leven ook omdat de manier van onderzoeken en samenwerken steeds verandert. En Living labs leven omdat de resultaten vaak praktische waarde hebben. Vaak, niet altijd. Maar dat is niet erg. Want tijdens het onderzoek in de labs is er altijd veel geleerd. Er zijn nieuwe ideeën opgekomen, nieuwe vragen, een nieuwe manier van werken. Iedereen doet nieuwe inzichten op in een living lab. En daarin schuilt hem juist de kracht.
Misschien denk je nu: ik heb een vraagstuk waar ik graag een oplossing voor zou willen vinden. Deel hem dan eens met de programmamanager van Campus Gouda. Er is vast een living lab op te zetten waarin studenten, bedrijven en instellingen onderzoeken wat een mogelijke oplossing zou kunnen zijn.